Là một trong những đơn vị đi đầu trong lĩnh vực thu gom và vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt của TPHCM, Hợp tác xã Vệ sinh môi trường Công Nông (HTX VSMT CN) luôn duy trì được công suất hoạt động ổn định ở mức cao trong nhiều năm liền. Sự thành công đó có được là nhờ nhiều thế hệ cán bộ của HTX đã nỗ lực không ngừng trong việc khắc phục khó khăn, đoàn kết nội bộ tốt.

Trải qua hơn 30 năm hình thành và phát triển với nhiều thăng trầm, đến nay HTX đã ổn định với 32 xã viên và 38 đầu xe ép rác. HTX hiện có hai trạm tiếp nhận và trung chuyển rác ở quận 4 và quận 11. Phó Giám đốc HTX, anh Văn Thái Hùng cho biết: Những năm gần đây, bình quân mỗi năm HTX vận chuyển hơn 300 ngàn tấn rác. Năm 2015 vừa qua, HTX vận chuyển hơn 312.794 tấn rác, đạt định mức gần 8 triệu tấn/km, tổng doanh thu (phí vận chuyển) đạt gần 58 tỷ đồng. Nhờ vậy, dù còn nhiều khó khăn, vất vả nhưng 45 cán bộ-công nhân viên của HTX có thu nhập bình quân khoảng 8 triệu đồng/người/tháng. Ngoài ra, HTX cũng luôn quan tâm và thực hiện đầy đủ các chính sách, chế độ phúc lợi theo quy định của Nhà nước và hợp đồng lao động. HTX còn thực hiện việc trợ cấp khó khăn cho những xã viên, người lao động có sự cố ngoài ý muốn trong cuộc sống; có những phần thưởng nhằm biểu dương, động viên tinh thần lao động…

Tuy vậy, quá trình hoạt động của HTX không chỉ có màu hồng. Anh Văn Thái Hùng tâm sự: Khối lượng rác HTX vận chuyển ngày càng tăng. Năm nay lượng rác tăng thêm khoảng 200 tấn/ngày so với năm 2015. Với thực tế này, dù cũng giao khoán định mức khối lượng rác vận chuyển cho HTX nhưng Công ty Môi trường đô thị TPHCM vẫn linh hoạt, thanh toán phí vận chuyển theo khối lượng thực tế đối với trạm trung chuyển rác ở quận 4. Nhưng đối với trạm trung chuyển rác nằm trên địa bàn quận 11, quận này lại chỉ thanh toán phí vận chuyển theo định mức vận chuyển hàng ngày, HTX có khiếu nại thì quận lại bảo chờ xem xét… Trong khi trên thực tế, trạm trung chuyển rác của HTX đặt ở đường Tân Hóa (quận 11) là địa điểm cửa ngõ của TPHCM, nên thường xuyên phải nhận thêm rác khi các khu vực khác bị sự cố; những lúc như vậy, anh em ban giám đốc cũng không nỡ từ chối các xe rác dân lập nên HTX phải “gồng mình” để gánh lượng rác phát sinh thêm, có ngày thêm 200 tấn. Trước tình hình đó, Ban Giám đốc HTX cũng đã nghĩ tới hướng nếu trong tương lai lượng rác tăng nhiều thì phải kêu gọi phát triển thêm xã viên hoặc kêu gọi xã viên mua sắm thêm phương tiện vận chuyển rác.

Bên cạnh đó, đơn giá vận chuyển rác cũng còn bất cập, lạc hậu. Trong năm 2015 vừa qua, Công ty Môi trường đô thị TPHCM áp dụng đơn giá chỉ 9.729 đồng/tấn/km vận chuyển rác đi bãi rác Đa Phước (huyện Bình Chánh); 5.789 đồng/tấn/km vận chuyển đi bãi rác Phước Hiệp (huyện Củ Chi). Qua “kêu cứu”, năm nay đơn giá vận chuyển rác được Công ty Môi trường đô thị TPHCM nâng lên mức 17.112 đồng/tấn/km (đi Đa Phước)… Thế nhưng, từ năm 2015 đến 2016, quận 11 vẫn áp dụng một đơn giá vận chuyển rác đối với HTX: Vận chuyển xuống Đa Phước là 8.354 đồng/tấn/km; xuống Phước Hiệp là 5.836 đồng/tấn/km. Đơn giá này rất thấp so với mức tiêu hao nhiên liệu và chi phí vận chuyển thực tế hiện nay. Không những vậy, quận 11 luôn quyết toán rất chậm, lại giữ lại 10% đơn giá với lý do chờ đơn giá chính thức, điều này đã gây khá nhiều khó khăn về chi phí và vốn hoạt động cho nhiều xã viên HTX.

Cũng bởi eo hẹp về nguồn tài chính nên phần lớn xe ép rác của HTX đã “lớn tuổi”, sắp hết niên hạn sử dụng, lại hoạt động với cường độ cao nên hư hỏng thường xuyên, nên các xã viên cũng đang đau đầu trong việc tìm cách thay xe mới. Dự kiến, qua năm mới 2017, HTX sẽ phải thay mới hơn chục chiếc xe ép rác hết niên hạn. Phó Giám đốc HTX Nguyễn Văn Trí cho biết: Sang năm 2017 bản thân tôi phải thay mới hai chiếc xe ép rác, mỗi chiếc trị giá khoảng 2,6 tỷ đồng. Trong khi đó, Nhà nước và các tổ chức liên quan khác không có chính sách hỗ trợ gì. Thành viên mua xe mới chỉ nhờ đại lý bán xe hỗ trợ, cho trả góp, mà cũng chỉ cho góp 5 năm thôi, nên các thành viên đang rất lo lắng. Bởi có đội xe “ngon lành” thì HTX mới hy vọng thành công trong việc đấu thầu cung ứng dịch vụ thu gom và vận chuyển rác được… Anh Trí đề nghị thêm: Cơ quan chức năng liên quan cần tính lại cự ly vào nơi đổ rác ở bãi rác Đa Phước. Lâu nay, cự ly vận chuyển đưa vào đơn giá tính chỉ tính tới trạm cân. Trong khi thực tế xe ép rác của HTX phải chạy thêm hơn 2 km vào sâu trong bãi rác để đổ rác, đoạn đường dài thêm này lại rất xấu, đường sình lầy, làm phát sinh nhiều chi phí về nhiên liệu, bảo dưỡng xe… Bên cạnh đó, thành viên rất mong được sớm chia lại tiền truy lãnh bù giá, tiết kiệm nhiên liệu, hai năm nay chưa thấy. Nếu sớm có được khoản tiền đó thì các thành viên sẽ nhẹ gánh phần nào trong việc mua xe mới, thay thế xe hết niên hạn sử dụng… Dù vậy, anh Trí khẳng định: Phần lớn thành viên của HTX đều có thời gian gắn bó lâu năm, quen việc, yêu nghề nên dù có khó khăn gì vẫn quyết tâm khắc phục để hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.

Xe ép rác của HTX vào lấy rác ở trạm trung chuyển Tân Hóa (quận 11)

Hoàng Liêm